Chúng ta đã hiểu rõ bối cảnh chủ đề ở phần 1 rồi, vậy ta đã có một câu hỏi lớn là "Vậy… Họ ở đâu cả rồi?” ở phần 2 này mình sẽ đề cập về hai nhóm tranh cãi liên quan đến câu hỏi lớn này nhé.
4. Hai nhóm tranh cãi
Xét qua một số cuộc tranh cãi gay gắt nhất cho những lời giải thích khả thi, ta hãy chia chúng thành hai nhóm lớn một bên là những lời giải thích cho rằng không có dấu hiệu nào về những Nền văn minh Cấp độ II và Cấp độ III bởi vì họ không hề tồn tại, và một bên là những lời giải thích cho rằng họ có tồn tại nhưng chúng ta không thể nhìn thấy hay nghe thấy họ vì một số lý do.
4.1. Nhóm giải thích 1: Không có dấu hiệu của nền văn minh cao cấp nào (Cấp độ II và III) bởi vì không tồn tại một nền văn minh cao cấp nào.
Ở trường hợp đầu tiên, những người thuộc nhóm giải thích này đưa ra vấn đề gọi là độc nhất và theo đó cự tuyệt bất kỳ lý thuyết nào nói rằng, “Có tồn tại những nền văn minh cao cấp, nhưng không ai trong số họ liên lạc với chúng ta bởi vì họ đều ...” Những người thuộc nhóm này nhìn vào phép toán mà theo đó phải có hàng ngàn (hoặc hàng triệu) nền văn minh cao cấp, họ cho rằng phải có thứ-gì-đó quét sạch hầu hết mọi thứ (99.99%) và chỉ chừa lại một phần rất nhỏ (0.01%) mà trong đó có chính chúng ta. Và vì vậy sẽ không tồn tại một nền văn minh siêu tân tiến nào.
Thứ-gì-đó ở đây được gọi là Đại Sàng lọc. Lý thuyết Đại Sàng lọc cho rằng tại một số thời điểm từ tiền-sự-sống cho đến sự sống thông minh Cấp độ III, hẳn phải có một bức tường mà tất cả hoặc gần như toàn bộ sự sống va phải. Hẳn phải có một số giai đoạn trong quá trình tiến hóa dài đằng đẵng mà sự sống phải rất khó khăn hoặc không thể vượt qua. Giai đoạn đó được gọi là Đại Sàng lọc.
Hình: Đại sàng lọc
Khi quá trình chọn lọc này đã xảy ra rồi, con người có thể là sinh vật thông minh duy nhất còn tồn tại. Ở những nơi có sự sống khác, giả thuyết giải thích rằng trong quá trình phát triển của sinh vật sống, điều gì đó đã xảy ra khiến các loài sinh vật khác phải đầu hàng. Đó có thể là một dịch bệnh lớn quét sạch mọi sự sống, đó có thể là một thiên thạch khổng lồ như những gì đã xảy ra với loài khủng long. Cho dù điều gì đã xảy ra đi chăng nữa, chúng ta biết rằng loài người đã sống sót và điều đó khiến chúng ta trở thành loài tiên phong, đầu tiên trong vũ trụ có thể khai phá thế giới vô tận ngoài kia.
4.2. Nhóm giải thích 2 : Các nền văn minh thông minh Cấp độ II và III ở đâu đó ngoài kia – và những lý do tại sao chúng ta lại không nghe thấy gì từ họ
Nhóm giải thích 2 loại bỏ bất kỳ khái niệm nào cho rằng chúng ta hiếm có hoặc đặc biệt hoặc nằm ở top đầu – ngược lại, họ tin vào Nguyên lý Tầm thường (Mediocrity Principle), theo đó chỉ ra không có gì bất thường hay hiếm có khi xét đến thiên hà, Hệ Mặt Trời, hành tinh, hoặc mức độ thông minh của chúng ta, cho đến khi có bằng chứng chứng minh điều ngược lại. Họ cũng không hề nhanh chóng kết luận việc thiếu bằng chứng về những sinh vật có mức độ thông minh cao hơn là minh chứng cho rằng chúng không tồn tại – theo đó họ nhấn mạnh vào thực tế rằng công cuộc tìm kiếm của chúng ta chỉ mới trải dài trên khoảng 100 năm ánh sáng xung quanh chúng ta (0.1% so với toàn bộ thiên hà) và đưa ra một số giải thích khả thi. Đây là một vài trong số chúng:
Khả năng 1: Sự sống siêu thông minh rất có thể đã viếng thăm Trái Đất, nhưng vào thời điểm trước khi chúng ta có mặt tại đây. Trong bối cảnh toàn cục, loài người chỉ mới phát triển nhận thức cách đây khoảng 50.000 năm, một giây khắc ngắn ngủi so với chiều dài thời gian của vũ trụ. Nếu có sự liên lạc xảy ra lúc đó, chắc sẽ chỉ làm giật mình một vài con vịt, khiến chúng chạy nháo nhào xuống nước, thế thôi. Xa hơn nữa, chúng ta chỉ mới bắt đầu ghi chép lịch sử từ khoảng 5 500 năm trở lại đây – một nhóm các bộ lạc săn bắn hái lượm thời tiền sử có thể đã phải đối mặt với một vài tên ngoài hành tinh xấu xa điên rồ nào đó, nhưng họ không có cách nào để kể lại cho con cháu trong tương lai về điều này.
Khả năng 2: Helen Sharman - một nhà sinh học vũ trụ người Anh thậm chí đưa ra một giả thuyết đáng sợ hơn, rằng người ngoài hành tinh có thể đang đứng giữa chúng ta, mà không ai hay biết.
"Liệu họ có giống như bạn và tôi, được tạo thành từ carbon và nitrogen không? Có thể không. Có thể họ đang ở đây ngay bây giờ và chúng ta chỉ đơn giản là không thể nhìn thấy, mà chỉ có thể cảm thấy", bà Helen lý giải. Sự sống như vậy sẽ tồn tại trong một khái niệm mới, tạm gọi là "Sinh quyển bóng tối". Helen nhấn mạnh đây không phải là những bóng ma, mà là những sinh vật chưa được khám phá có thể có cấu tạo hóa sinh khác biệt. Điều này có nghĩa là chúng ta không thể nghiên cứu và đi tìm người ngoài hành tinh theo cách thông thường. Nói cách khác, chúng ta không nhìn thấy họ, vì điều này nằm ngoài khả năng hiểu biết của con người.
Khả năng 3: Chúng ta hoàn toàn nhầm lẫn về thực tại của mình. Có nhiều cách giải thích cho rằng vũ trụ hoàn toàn khác so với những gì chúng ta nghĩ. Vũ trụ có thể đang tồn tại dưới một dạng nào đó hoàn toàn khác, nhưng tất cả những gì chúng ta thấy chỉ là một phần hình chiếu 3 chiều của nó mà thôi. Hoặc có thể chúng ta là những sinh vật ngoài hành tinh và chúng ta được nuôi cấy ở đây như một thí nghiệm hay một loại phân bón nào đó. Thậm chí có khi chúng ta hiện đang sống trong một thế giới mô phỏng trong máy tính của một nhà nghiên cứu ở một thế giới khác, và các dạng sống khác đơn giản là không được lập trình trong chương trình mô phỏng này.4. Nhóm giải thích 2: Tồn tại các nền văn minh thông minh ở ngoài kia - và có những lý do hợp lý tại sao chúng ta có thể không nghe thấy từ họ.
Hình. Có nhiều giả thuyết được đưa ra cho nhóm giải thích 2
5. Nhiều khả năng được tin tưởng, câu hỏi cho tương lai?
Nói tóm lại, với niềm tin khi "The Great Filter" (Quá trình chọn lọc vĩ đại) vẫn chưa xảy đến, thì nhóm giải thích 2 thậm chí còn được nhiều người tin tưởng hơn, bởi nó giải thích được lý do tại sao chúng ta vẫn chưa tìm thấy bất kỳ một nền văn minh nào ngoài Trái đất. Lần này, "The Great Filter" có thể là một sự kiện mà khả năng cao là chúng ta còn chưa chạm tới. Một lý do để chúng ta thêm tin tưởng vào điều này, là những hiện tượng siêu nhiên đôi khi xuất hiện trong cuộc sống, và được cho là khi nền văn minh ngoài Trái đất đã "sơ ý", khiến chúng ta vô tình thấy họ dù chỉ là trong giây lát.
Vào năm 2015, các nhà khoa học phân tích dữ liệu từ Kính viễn vọng Không gian Hubble và Kepler đã kết luận rằng chỉ vỏn vẹn 8% trong số tất cả các thế giới có thể sinh sống được sẽ tồn tại trong vũ trụ ở xung quanh, khi Trái Đất hình thành khoảng 4,5 tỷ năm về trước. Vì vậy, nền văn minh ngoài Trái Đất nếu có, cũng sẽ nằm ở rất xa.
Một giả thuyết khác cho rằng cuộc sống quá "mong manh" để tồn tại lâu dài trên một hành tinh, và chúng ta chỉ đơn giản là không ở cùng giai đoạn với họ. Nghiên cứu vào năm 2016 giải thích rằng giai đoạn đầu trong lịch sử hình thành của một hành tinh đất đá có thể rất có lợi cho sự sống, thường xuất hiện từ khoảng 500 triệu năm hoặc lâu hơn sau khi hành tinh nguội lạnh.
Lịch sử của Trái đất của chúng ta dường như củng cố kết luận đó, khi cho rằng sự sống đã xuất hiện cách đây khoảng 4,1 tỷ năm trước, nhưng những khoảng thời gian tốt đẹp đó có thể không kéo dài, do một loạt vấn đề như hiệu ứng nhà kính hoặc những thay đổi khí hậu khác.
"Sự sống có thể rất hiếm trong vũ trụ không phải vì nó khó bắt đầu, mà bởi vì môi trường sinh sống không cho phép duy trì vượt quá 1 tỷ năm đầu tiên", nhà nghiên cứu Aditya Chopra viết trong một nghiên cứu, và sau đó được xuất bản trên tạp chí Astrobiology. "Nó giống như cố gắng cưỡi một con bò rừng. Hầu hết sự sống đều rơi rụng".
Một số nhà tư tưởng thì gợi ý rằng các nền văn minh có thể có xu hướng tự diệt vong ngay sau khi có được năng lực về mặt công nghệ. Một lần nữa, lịch sử hình thành Trái Đất đã cung cấp các tư liệu và có thể lý giải cho giả thuyết này.
Trên thực tế, nhân loại đã tiến rất gần đến chiến tranh hạt nhân một cách đáng báo động trong "Cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba" vào năm 1962. Ngoài ra, chúng ta cũng có thể đang trong một quá trình "tự tiêu diệt chính mình" và phần lớn sự sống khác trên hành tinh thông qua biến đổi khí hậu, ấm lên toàn cầu và hiệu ứng nhà kính. Các nhà khoa học đang nỗ lực ngăn cản điều này, nhưng liệu họ có thể?
III/ THÔNG TIN THÊM
Thực sự chủ đề Fermi Paradox này được khai thác không ít trong những tác phẩm văn học như tiểu thuyết, hay phim ảnh như ở phần giới thiệu tôi đã nói. Nhưng có thể bạn chưa biết, trên nền tảng Steam cũng có một tựa game với tên “THE FERMI PARADOX”
Hình: Tựa game THE FEMI PARADOX trên Steam
"The Fermi Paradox" là một trò chơi trên Steam được phát triển bởi Studio Praxis. Đây là một trò chơi chiến lược thời gian thực (RTS) nằm trong thể loại khoa học viễn tưởng, nơi người chơi sẽ được tham gia vào cuộc chiến giữa các văn minh ngoài hành tinh trong vũ trụ.
Hình Một hình ảnh trong game
Trong trò chơi, người chơi sẽ đóng vai trò là một nhà khoa học và lãnh đạo của một trong các nền văn minh tiên tiến nhất trong vũ trụ. Nhiệm vụ của họ là tìm kiếm câu trả lời cho Nghịch Lý Fermi - tại sao chúng ta chưa nhìn thấy dấu vết của cuộc sống ngoài hành tinh - thông qua việc khám phá vũ trụ, xây dựng hệ thống đế chế và tương tác với các nền văn minh khác.
Trò chơi cung cấp một loạt các tính năng như xây dựng và quản lý hành tinh, nghiên cứu công nghệ tiên tiến, chiến đấu trong không gian, và tương tác với các nền văn minh khác. Người chơi sẽ phải đối mặt với các thách thức và nguy cơ từ những nguyên tắc vật lý đặc biệt, các vấn đề đạo đức và đạo luật trong vũ trụ, cũng như sự cạnh tranh và xung đột với các nền văn minh khác.
IV/ TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Dissolving the Fermi Paradox : [1806.02404] Dissolving the Fermi Paradox (arxiv.org)
[2] Nghịch lý Fermi - Báo Dân Trí: Tường tận nghịch lý Fermi và lý giải rất hiếm về "người ngoài hành tinh" | Báo Dân trí (dantri.com.vn)
[3] Review trilogy Tam Thể – bộ thiên sử thi về vũ trụ: Review trilogy Tam Thể - bộ thiên sử thi về vũ trụ Hiệp Sĩ Bão Táp (hiepsibaotap.com)
[4] Youtube TẤT TẦN TẬT BÀI TOÁN BA VẬT THỂ (3 Body Problem — Mùa 1): :TẤT TẦN TẬT BÀI TOÁN BA VẬT THỂ (3 Body Problem — Mùa 1) (youtube.com)
Lê Hoàng Vũ